حجت‌الاسلام والمسلمین سعید روستا آزاد در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، به ارائه گزارشی از فعالیت‌های معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه در عرصه اعزام مبلغ در ایام تبلیغی و آسیب‌های موجود پرداخت و گفت: در ماه رمضان امسال به لحاظ کمی 11 هزار مبلغ، از سوی این دفتر اعزام شدند که از این تعداد حدود 8 هزار روحانی از قم و الباقی از شعب دفتر در استان‌های تهران، اصفهان، مشهد و سیستان و بلوچستان بودند.
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان این که اعزام مبلغ از سوی این دفتر، بر اساس درخواست نهادهای رسمی صورت می‌گیرد، افزود: بیشترین درخواست‌ها، از سوی سازمان تبلیغات، کانونهای مساجد، ائمه جمعه و نیروی انتظامی بوده است.
وی با اشاره به اینکه معمولاً بعد از پایان ایام تبلیغ، لازم است مبلغین، فعالیت‌های خود را در منطقه ومکانی که حضور داشتند، در سامانه «سمتا» ثبت کنند و گزارش دهند، اظهار داشت: این روزها بعد از پایان یافتن ماه رمضان، شاهد گزارشی دهی مبلغان هستیم. هر مبلغی که در دفتر، پرونده تبلیغی دارد و از این دفتر اعزام‌شده، بعد از پایان دوره تبلیغ، اقدام به گزارش دهی در سامانه سمتا می‌کند.
کتاب ره‌توشه
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روستا آزاد بابیان اینکه دفتر تبلیغات اسلامی در حوزه های متعدد با موضوع تبلیغ فعالیت می‌کند و یکی از این محورها، نشر و تدوین کتاب ره‌توشه است، خاطرنشان کرد: در هر ایام و مناسبت تبلیغی، کتابی تحت عنوان «ره‌توشه» برای مبلغین تدوین می‌شود. به این صورت که چند ماه قبل از شروع ایام تبلیغی، در موضوعات مختلف فراخوان و بعد از گزینش موضوعات، مقالات برگزیده، مقالات متناسب با ایام تبلیغی در کتاب ره‌توشه تبلیغی تدوین می‌شود.
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات گفت: در ماه رمضان امسال درکنار ره توشه اصلی، ره توشه ویژه مبلغان خواهر وهم چنین ره توشه ویژه محافل قرآنی تدوین شد.
وی اظهار داشت: از کتاب ره‌توشه ماه مبارک رمضان بیش از 14 هزار نسخه کاغذی منتشرشده و بیش از این مقدار، در فضای مجازی از سوی مبلغین نهادهای حوزوی و سازمان‌ها دانلود شده است.
کارکردهای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات با اشاره به کارکردهای دفتر تبلیغات اسلامی و معاونت فرهنگی و تبلیغی، گفت: در دو سه سال اخیر هیئت‌امنای دفتر رویکرد ویژه‌ای را به‌عنوان «سیاست حاکم بر فعالیت‌ها» با هدف محور کردن فعالیت ها تدوین کرد که این خود شامل چند محور و کارکرد این دفتر است و اولین محور و موضوع «افزایش اعزام مبلغ» است.
افزایش اعزام مبلغ
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روستا آزاد اظهار داشت: در 5 سال گذشته، اعزام مبلغ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، به نهاد و مناطق مختلف از 5 هزار نفر بیشتر نمی‌شد، اما اکنون در مناسبت‌های مختلف به رشد قابل‌توجهی در موضوع اعزام مبلغ رسیده است. به‌طوری‌که در مناسبت‌های بزرگ، مانند محرم اعزام مبلغ به مناطق مختلف به 12 هزار نفر و در ماه رمضان امسال نیز 11 هزار نفر رسیده است. این دو سه سال، باوجود همه محدودیت ها، این افزایش اعزام از دفتر، ثابت مانده است.
افزایش نهادهای درخواست‌کننده
معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی اظهار داشت: درگذشته نهادهای درخواست‌کننده از دفتر، برای اعزام مبلغ، به چند ارگان و سازمان مانند سازمان تبلیغات و ائمه جمعه محدود می‌شد، اما اکنون کانون مساجد، کانون اصلاح و تربیت، سازمان زندان‌ها و نیروی انتظامی نیز به نهادهای درخواست‌کننده اضافه‌شده اند.
اعزام‌های تخصصی
وی افزود: اخیرا موضوع اعزام تخصصی مورد توجه هیئت‌امنای دفتر و معاون فرهنگی تبلیغی قرارگرفته است و اگرچه به لحاظ کمی در دو سه سال اخیر، اعزام‌های عمومی، افزایش محسوسی نداشته است و این افزایش نسبت به 5 الی 6 سال پیش، قابل‌توجه بوده است؛ ولی در مقابل، اعزام‌های تخصصی در موضوعاتی مانند آسیب‌های اجتماعی، خانواده، اعتیاد و مفاسد اخلاقی در دو سال اخیر موردتوجه مبلغین، ارگانها و سازمان‌ها قرارگرفته است. مبلغینی که در این موضوع‌ها تخصصی داشته باشند به‌صورت فردی یا گروهی به مناطق و نهادهای درخواست‌کننده اعزام می‌شوند.
راه‌اندازی اداره کل اعزام تخصصی در آینده
حجت‌الاسلام والمسلمین روستا آزاد گفت: در مواردی مانند اعزام مربی خانوداه، سبک زندگی، سواد رسانه‌ای و حجم بیشتر و قابل‌توجهی از اعزام‌ها را به خود اختصاص داده است و در آینده بیشتر می‌شود. بر همین اساس، در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی اداره کل اعزام تخصصی با موضوعات تخصصی و موضوعات مشخص در معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر خواهیم بود و با راه‌اندازی این اداره کل، اعزام‌های تخصصی، قطعاً شتاب و حجم بیشتری به خود اختصاص خواهد داد.
اعزام گروهای تبلیغی/ ثبت 400 گروه تبلیغی
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات تأکید کرد: محور چهارم در مورد اعزام، توجه هیئت‌امنای دفتر تبلیغات اسلامی به اعزام گروه های تبلیغی است. و در حال حاضر بیش از 400 گروه تبلیغی در دفتر ثبت و مجوز فعالیت گرفته‌اند به‌طوری‌که هر شهری برای خود گروه تبلیغی ثبت‌شده در دفتر دارد و فعالیت گروهی، جمعی ومستمر بودن فعالیت‌ها در همه ایام ازجمله ویژگی‌های گروه های تبلیغی است.
وی اظهار داشت: درماه رمضان امسال از میان 7 هزار و 800 نفر که از قم اعزام شدند، یک هزار 700 مبلغ از گروهای تبلیغی بودند.
حجت‌الاسلام والمسلمین روستا آزاد اظهار داشت: نوع فعالیت گروهای تبلیغی در ارتباط با نوجوانان و دانش آموزان و نوع فعالیت گروه های تخصصی، مربوط به اعزام راهیان نور، مقابله با تفکر وهابیت، بهائیت، مسیحیت تبشیری و سایر عناوین تخصصی است.
متفاوت بودن سیر ثبت گروه های عمومی و تخصصی
وی تأکید کرد: گروه های تخصصی متناسب رشته تخصصی مثلاً فِرق و ادیان، سبک زندگی و سایر مسائل و بر اساس تحصیلات حوزوی یادانشگاهی سامان دهی می شوند، این گروها بر خلاف گروه عمومی به همه شهرها می توانند اعزام شوند و به دلیل تنوع خاص گروه های تخصصی، از توفیقات بیشتری برخوددارند.
گروه علمداران سرو قامت
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی گفت: از جمله گروهایی اثرگذار و موفق که در دفتر تبلیغات فعال است و توانسته به برکات خوبی در عرصه تبلیغ گروهی برسد، گروه علمداران سرو قامت است. این گروه از طلاب جانباز تشکیل‌شده و به دلیل نوع فعالیت و اثرگذاری، درخواست‌های متعدد برای اعزام این گروه داریم.
مرکز آموزش‌های کاربردی
وی افزود: یکی دیگر از محورهایی که در چند سال اخیر در دفتر تبلیغات اسلامی، توسعه قابل‌توجهی داشته و مورد اهتمام هیئت امناء دفتر تبلیغات اسلامی قرارگرفته، موضوع «مرکز آموزش‌های کاربردی» است که به‌عنوان زیرمجموعه معاونت فرهنگی و تبلیغی تعریف‌شده و است. این مرکز بیش از 30 دوره آموزشِ کاربردی در موضوعات چون مربی کودک و نوجوان، فرق و ادیان، سبک زندگی، خانواده، تبلیغ فضای مجازی و سواد رسانه‌ای که موردنیاز مبلغین است برگزار می کند. در این مرکز، سرفصل، مربی، منابع و دوره ها، تعیین و تدوین می‌شود، البته برگزاری دوره‌ها، جزء نظام آموزشی کاربردی آزاد دفتر است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روستا آزاد اظهار داشت: علاوه بر مبلغین قم، تاکنون برای سایر شعبِ دفتر در شهرستان‌ها و مناطق حساس دور دست کشور، این دوره‌ها برگزار شده است.
وی عنوان کرد: در طول سال، برای مبلغین استان های مختلف، دوره مربی کودک و نوجوان در قالب دوره200 ساعته برگزار می‌گردد. همین الآن دوره تربیت مربی در موضوعات خاص مانند فِرق و ادیان، نقد مسیحیت تبشیری در استان‌های اصفهان، خوزستان، گیلان، سیستان و سایر مراکز با همکاری دفاتر ائمه جمعه و حوزه‌های علمیه در حال برگزار است. این فعالیت‌ها به دو صورت اعزام مربی و اعزام افراد به قم برای گذراندن دوره های تربیت مربی، در موضوعات خاص برگزار می‌شود.
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به اهمیت برگزاری دوره تربیت مربی و تخصصی برای روحانیون مستقر گفت: این دوره‌ها در ده استان بنابر تفاهم با سازمان تبلیغات برای روحانیون مستقر برگزار خواهد شد و هم چنین قرار است آموزش‌های پودمانی- کاربردی برای مبلغین و فرهنگیان به‌صورت مستقل در قم یا استان‌ها برگزار شود.
فعالیت تبلیغ نوین
حجت‌الاسلام والمسلمین روستا آزاد افزود: سه اداره ذیل اداره کل تبلیغ نوین با نام‌های تبلیغ رسانه‌ای ، مجازی و مکتوب راه‌اندازی شده؛ محور اصلی فعالیت‌ها در هر سه اداره، ساماندهی تبلیغ گروهی در حوزه‌های نوین است.
وی بابیان اینکه در بخش تبلیغ فضای مجازی 200 گروه شکل گرفته است، گفت: این گروه‌ها در موضوعات مختلف پاسخ‌گویی به احکام، شبهات دینی، ترویج سبک زندگی اسلامی، اندیشه سیاسی اسلامی، ترویج آموزش قرآن، نهج‌البلاغه و برگزاری مسابقات قرآنی در حال فعالیت می‌باشند.
تبلیغ گروهی در فضای مجازی
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات با اشاره به اینکه تبلیغ در فضای مجازی دارای تنوع خاصی ازلحاظ تبلیغی است، بیان داشت: این فعالیت ها در ذیل قالب های مانند دل نوشته، ادبی، جملات کوتاه، متن‌های ادبی، کلیپ‌های مختصر در فضای مجازی در حال است.
گروه تبلیغ رسانه‌ای
وی عنوان کرد: توانمند سازی مبلغان اهل رسانه، تولید مستندات تبلیغی و حمایت از تبلیغ رسانه ای و تولید مستندات است و بخش قابل توجهی از آثار تولیدی از شبکه های مختلف پخش شده است.
گروه تبلیغ مکتوب
حجت‌الاسلام والمسلمین روستا آزاد گفت: در بخش تبلیغ مکتوب هم مجموعه فعالیت‌های مربوط به حوزه پویانمایی، بازی‌ها، نرم‌افزارهای متعدد، نرم‌افزارهای قرآنی و تدوین کتاب برای مبلغین، موردحمایت قرار می‌گیرند و به لطف الهی علی رغم نوپا بودن، این بخش ازقابل‌توجهی برخوردار بوده است.
این فعالیت‌ها، خوب و مثمر بوده، ولی باید اعتراف کنیم برای رسیدن به نقطه مطلوب باوجود ظرفیت‌های موجود فاصله زیاد داریم.
اما آسیب‌های تبلیغی
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی تأکید کرد: قبل از اینکه وارد اصل بحث آسیب‌های تبلیغی شوم باید این نکته را بگویم «اگر در مورد آسیب‌های تبلیغ در حوزه، سخنی گفته می‌شود، منظور از حوزه، تنها مرکز مدیریت نیست، بلکه شامل همه نهادهای حوزوی است که به برکت نام حوزه فعال هستند و اگر ظرفیتی مانند دفتر تبلیغات اسلامی و سایر نهادهای حوزوی راه‌اندازی و ایجادشده است به برکت نام حوزه است.
معتقدم هدف اصلی از راه‌اندازی حوزه، تبلیغ و ارسال پیام‌های دینی به مردم است، ولی متأسفانه به اندازه کافی به مسئله تبلیغ در حوزه توجه نشده و نمی‌شود و شاید در آینده هم نشود چون تمامی یا اکثر جذابیت های حوزه و مجموعه‌های حوزوی به سمت‌و سوی آموزش و پژوهش، هدف‌گذاری و سیاست‌گذاری می‌شود و کمتر به جذابیت‌ها در بخش تبلیغ، هدف‌گذاری و لحاظ می‌شود.
وی تأکید کرد: الآن ارتقایی که در حوزه است شامل افرادی می‌شود که در بحث علمی به موفقیت برسند، مثلاً به شرطی فرد می‌تواند از مزایای رتبه چهار بهره‌مند شود که فلان کتاب، یا مقاله یا پایان‌نامه را تدوین کرده باشد، ولی تا الآن در جایی ثبت‌نشده مبلغی به دلیل تبلیغ موفق و یا تحول فکری و یا عقیدتی یا فرهنگی در منطقه ی محروم و دور دست از امتیازات خاص و ویژه حوزه برخوردار شود.
تغییر رویکرد در بحث تبلیغ ضروری است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روستا آزاد گفت: بسیاری از مبلغین و فضلا بدون نام و نشان در جای‌جای این کشور در حال تبلیغ هستند و به موفقیت‌های زیادی در عرصه تبلیغ هم رسیده اند، ولی توجه لازم به عملکرد آن‌ها نمی‌شود و این خود آسیب جدی در بحث تبلیغ است،امتیازاتی که در حوزه به افراد، به دلایل و عناوین مختلف داده می‌شود، کمتر شامل مبلغان و بحث تبلیغ می‌شود و اگرچه در مدیریت جدید، شاهد اتفاقاتی در حوزه تبلیغ هستیم، اما با نقطه مطلوب فاصله زیاد است.
خالی بودن مساجد کشور از روحانی
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی تأکید کرد: نکته دومی که در بحث آسیب‌ها لازمِ است اشاره شود و بسیاری از مراجع و بزرگان به آن تأکید داشته و دارند این است که علی رغم توسعه کمی و کیفی حوزه‌های علمیه، مناطق بسیار زیادی فاقد مبلغین دائمی و مستقر هستند و حتی در موارد خاص تبلیغی، نیازهای تبلیغی برآورده نمی‌شود. این حق طبیعی مردم است که بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب، به روحانی برای رفع مسائل دینی و عقیدتی دسترسی داشته باشند. ولی الآن بر اساس آمارها، کل روحانیون طرح هجرت، 3 هزار نفر و روحانیون مستقر دفتر تبلیغات اسلامی، 2 هزار نفر است. اگر کمی دقت کنیم با این تعداد از مبلغین، صرفا نیاز روستاهای دو استان کشور را می‌توان تأمین کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین روستا آزاد گفت: بر اساس آمارها، تعدادی از روحانیون به‌صورت سنتی در مساجد مستقر بودند و هستند. طبق آمار موجود در مساجد شیعه کشور، غیر از ایام تبلیغی، با خوش بینانه ترین حالت، 30 درصد مساجد دارای روحانی هستند و در باقی ایام، مساجد خالی هستند و این مسئله بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب، موردقبول نیست و امید است در دوره جدید مدیریت حوزه، این مشکلات به‌نوعی برطرف شود.
وی عنوان کرد: این نکات ازلحاظ کمی است؛ اما به لحاظ کیفی، همه جذابیت‌های مربوط به درون حوزه و مراکز حوزوی، معطوف به مسائل آموزشی و پژوهشی است و عمدتا طلاب خلاق‌تر، باهوش‌تر، به سمت مسائل آموزشی و پژوهشی می‌روند و اگر به دنبال امر تبلیغ می‌روند تنها برای رفع تکلیف است و اگر این قبیل طلاب به سمت تبلیغ به‌صورت متمرکز بیایند و پی گیر تبلیغ رسانه و فضای مجازی، منبر و تبلیغ مکتوب باشند، قطعاً پیشرفت های تبلیغی بیشتری خواهیم داشت.
مبلغان، عالم به عمل باشند
این مدیر تبلیغی ادامه داد: نباید همه جذابیت‌ها را به سمت‌وسوی مسائل پژوهشی و آموزشی تعریف کنیم به‌طوری‌که طلاب مستعد و باهوش‌تر به سمت مسائل آموزشی بروند و گرایش پیدا کنند؛ این خود آسیب دیگری است. اما معتقدم علی رغم اهمیت تبلیغ در فضای مجازی، رسانه‌ای هنوز هم مؤثرترین نوعِ تبلیغ، تبلیغ چهره به چهره و ایجاد ارتباط صمیمی با مخاطب است. فضای شهرها و روستای ایران اسلامی معطر به روحانیونی بوده و هست که درست می‌اندیشیدند و درست رفتار می‌کردند و مردم را با رفتار خود به دین دعوت می‌کردند.
درس‌آموزی از مکتب علمای اثرگذار اخلاقی
وی اظهار داشت: مرحوم آیت‌الله شاه‌آبادی واستاد اخلاق مرحوم حجت الاسلام والمسلمین طباطبایی یکی از این علما است که چنان در بین مردم و در قلب آن‌ها ماندگار شد که بعد از فوت، مردم در تشیع ایشان حضور باشکوهی داشتند و به اقشار مختلف به این امر مهم اقرار داشتند. این دست از علما، دارای رفتار درست، خدمات فکری و اندیشه‌ای صحیح بودند و توانستند اثرگذار باشند. این قبیل علما و بزرگان در بخش فضای مجازی که فعالیت نکردندو چه بساو خطیب نام داری هم نبودند، پس چگونه در امر تبلیغ دین موفق عمل کردند و مردم را شیفته خود کردند؛ عمده تعلق‌خاطر مردم به این علما، به دلیل اندیشه درست، رفتار صحیح و خدمات اجتماعی به جامعه بوده و حتی این بزرگان با رفتار درست خود نسل در نسل در دیانت مردم، اثرگذار شدند.
اهمیت تبلیغ چهره به چهره
معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی گفت: هنوز باوجود همه اتفاقاتی که در حوزه فکر، اندیشه، سلایق مردم و مخاطب ایجادشده، معتقدیم پیام‌های دینی و آیات، روایات و سخنان اهل‌بیت (ع) به لحاظ ارتباط با فطرت، اگر پیام‌ها درست منتقل شوند، بیشترین اثرگذاری را خواهند داشت و هیچ‌وقت مسیرهای دیگر تبلیغی درعین‌حال که لازم هستند، نمی‌توانند جایگزین تبلیغ چهره به چهره شوند.
تبلیغ در تابستان
وی اظهار داشت: یکی دیگر از فعالیت‌های دفتر، در مورد تبلیغ، در ایام تابستان و اعزام مبلغ برای ایام فراغت به‌صورت محدود به سازمان‌هایی مانند زندان است. در ایام تابستان گروه هایی که طرح و برنامه تبلیغی برای نوجوانان و جوانان در استان‌ها داشته باشند، اعزام می‌شوند.
گروه بشیران جوان
وی بابیان اینکه یکی از اعزام‌های دفتر به بشیران جوان اختصاص دارد گفت: بشیران جوان، عمدتاً طلبه‌های جوانی هستند که به‌صورت رسمی وارد امر تبلیغ نشدند و در پایه‌های 4 تا 6 حوزه در حال تحصیل هستند. این گروه از طلاب در کنار مبلغان دیگر و با هدف کسب مهارت ها و توانمندی لازم در تابستان مشغول انجام و ظایف تبلیغی خواهند بود.
وی افزود: در مجموع 500 مبلغ در تابستان اعزام خواهند شد.
تهیه و تنظیم: قربان اسلامی نژاد
40/313
نظر شما